با نزدیک‌شدن قوای متفقین به تهران در شهریور ۱۳۲۰، رضاخان زیر فشار بحران متوسل به محمدعلی فروغی گردید، فروغی که در شرایط اشغال کشور چاره‌ای جز کناره‌گیری رضاخان و انتقال قدرت به پسرش محمدرضا نمی‌دید، متن استعفا را به دستخط خود نوشت و امضای رضاخان را گرفت. برای شاهی در آستانه اسارت به دست روس‌ها، پس از استعفا دیگر جایی در ایران متصور نبود و بدین ترتیب طرح خروجش به همراه خانواده اش در دستور کار قرار گرفت.
رضاخان به همراه ۱۲ عضو خانواده اش از راه اصفهان و کرمان به بندرعباس رسیده و آن‌جا جملگی سوار بر کشتی شدند با این تصور که به سوی هند خواهند رفت. در بمبئی اما مقامات انگلیس به آنان اجازه خروج ندادند و مستقیم آنان را به سوی جزیره «موریس» فرستادند.
خانواده سلطنتی در روز ۲۷ مهر به «پورت لوئي»، پايتخت جزيره موريس رسيد. در موريس با تقاضاي رضاخان براي سفر به كانادا مخالفت شد. وي و همراهانش را به اقامتگاهشان انتقال دادند. ارسال نامه و يا دريافت نامه براي آنان ممنوع شد و تنها شنيدن اخبار و گزارشهاي راديو لندن آزاد بود. اين محدوديتها پس از امضاي پيمان سه جانبه ميان ايران و انگليس و شوروي (۹ بهمن ۱۳۲۰) برداشته شد. پس از چند هفته اغلب فرزندان رضاخان با موافقت انگليسي‌ها به تهران منتقل شدند و تنها او با تعدادي از همراهان و خدمتكاران باقي ماندند.
روز هفتم فروردين، رضاخان و تعداد اندك همراهانش پورت لوئي را با كشتي به سوي دوربان در آفريقاي جنوبي ترك كردند. آنان پس از دو ماه در اين شهر بندري كه آب و هواي نامساعدي داشت با قطار به مقصد ژوهانسبورگ حركت كردند. رضاخان كه از بيماري قلبي، كليه و عفونت گوش رنج مي‌برد، طي اقامت خود در آفريقاي جنوبي دايماً با شعارهايي كه وي را «ديكتاتور سرنگون شده» مي‌خواندند و خواستار اخراج وي از اين كشور شده بودند مواجه بود. بيماري و نفرت عمومي مردم از رضاخان سرانجام وي را از پاي درآورد.
بدين ترتيب رضا پهلوي، ساعت ۵ بامداد روز ۴ مرداد ۱۳۲۳ در شرايطي كه جنگ جهاني دوم به سرعت به نفع انگليس و روسيه پيش مي‌رفت، بر اثر يك حمله قلبي درگذشت.
